Een grote opgave: Omgevingsvisie

Bij de start van de bestuursperiode heeft het college vijf opgaven benoemd die samen de strategische agenda van de provincie vormen. Onderwerpen die dermate belangrijk zijn dat ze ook na deze bestuursperiode doorwerking zullen hebben. Gedeputeerde Dick van der Velde, verantwoordelijk voor de opgave Ruimtelijke kwaliteit, kijkt terug op de wijze waarop de Omgevingsvisie en -verordening tot stand gekomen is.

Waar ben je het meest trots op?

"Op de participatie. We wisten dat het een stevige klus zou worden om iedereen mee te nemen. Ook omdat we vooraf niet precies wisten hoe we het moesten aanpakken. Net toen alles een beetje in de steigers stond, gooide corona alles in de war. Hoe participatie organiseren als je elkaar niet meer fysiek mag ontmoeten? In mijn optiek is dat toch gelukt, omdat de vele betrokkenen zich flexibel getoond hebben en met dank aan de inspanningen van onze mensen."

Van welke momenten heb je wakker gelegen?

"Nou, wakker liggen doe ik niet zo snel. Waar ik wel echt van baal, is het uitstel van de Omgevingswet. Ondanks alle coronabeperkingen hebben wij onze planningen toch redelijk gehaald, zowel voor de Omgevingsvisie, de verordening als het zogenoemde Digitaal Stelsel Omgevingsvisie. Omdat de inwerkingtreding van de wet meermalen is uitgesteld, ga ik het eindresultaat niet in deze bestuursperiode meemaken. Dat wordt 1 juli op zijn vroegst."

Wat heb je geleerd van dit proces?

"Dat we, en dat begint bij mij als bestuurder, duidelijk moeten zijn in wat wel en niet kan. En daarover communiceren. Dat is zo in een participatieproces. En dat speelt nog meer als het over de inhoud gaat. Bij de ene initiatiefnemer wel een gesprek over een plan, en bij de ander niet. Dat past niet en kan eigenlijk niet. Maar dat is toch meermalen gebeurd. Dat ga ik niet meer doen, als provinciebestuurder ben ik de gesprekspartner van de gemeente. De gemeente communiceert met de initiatiefnemer."

Wat zou je anders doen?

"Niks, als het over de strategische opgave gaat. Toen ik op 8 juni 2019 geïnstalleerd ben, hebben Provinciale Staten diezelfde dag de richtingennotitie vastgesteld. Voor mij was het een rijdende trein, en met elkaar hadden we ook afgesproken de strategische opgaven volgens de principes van netwerksturing aan te pakken. Dat heb ik als een goede keuze ervaren. Uit evaluaties zal zonder twijfel blijken dat er verbeterpunten zijn, en natuurlijk neem je die ter harte. Leerpunten zijn er altijd. Maar terugkijkend zou ik het op dezelfde manier doen."

Wanneer ben je tevreden?

"Een politicus is niet snel tevreden, want alles beweegt continu. Als ik specifiek naar participatieprocessen kijk zoals die van de Omgevingsvisie, ben ik tevreden als we ook in de toekomst kunnen blijven rekenen op de inzet van de betrokken partijen en ondernemers. Want participatieprocessen kosten veel tijd en als overheden mogen we het nooit vanzelfsprekend vinden dat mensen hier tijd en energie in steken. Als we die betrokkenheid kunnen vasthouden, ben ik tevreden."

Kustvisie gaat mee met eisen van de tijd

In oktober 2017 hebben de Zeeuwse overheden samen met brancheverenigingen en natuurorganisaties afspraken gemaakt over wat er wel en niet kan qua bebouwing aan de Zeeuwse kust. Dat gezamenlijk gemaakte afspraken niet in beton gegoten zijn, bleek toen een strandondernemer in 2020 bij de gemeente Veere aanklopte om zijn bestaande strandslaaphuisjes te vervangen door nieuwe. Het ontwerp van de nieuwe huisjes was 0,5 meter hoger dan in 2017 afgesproken. Dit kwam door innovatieve oplossingen voor isolatie en duurzaamheid. De ondernemer, en de gemeente Veere die een vergunning moest geven, ervaarden dat de waarde van beeldkwaliteit botste met een andere waarde: duurzaamheid. Alle betrokken Kustvisiepartners voelden zich verantwoordelijk om te komen met een oplossing, want zowel beeldkwaliteit als duurzaamheid zijn belangrijke uitgangspunten van de Kustvisie.

Daarom zijn in een tijdsbestek van enkele maanden nieuwe afspraken gemaakt: een strandhuisje mag 0,5 meter hoger zijn. Voorwaarde is dan wel dat voldaan wordt aan extra duurzaamheidseisen. Zo worden deze hogere strandslaaphuisjes voorzien van zonnepanelen, worden natuurlijke materialen gebruikt en zo weinig mogelijk licht uitgestraald.

Conclusie is dat gemaakte afspraken uit een participatietraject als de Kustvisie gewijzigd kunnen worden als er meer publieke waarde wordt gerealiseerd. Alle partners tevreden, geen scheve gezichten en de winst is voor het milieu en de omgeving.

In gesprek met Ira von Harras, directeur ZMF, over participatie Omgevingsvisie

De Zeeuwse Milieufederatie (ZMf) behartigt de belangen van de Zeeuwse natuur en milieu. Ira von Harras participeerde als directeur van de Zeeuwse Milieufederatie in de totstandkoming van de Omgevingsvisie.

Hoe heb je het proces ervaren?

Als een professioneel begeleid proces. Stukken waren er tijdig en volledig, en het proces was transparant. Ik kan alleen maar complimenten geven voor hoe dit georganiseerd was. Dat maken we ook wel anders mee. Daarmee bedoel ik dat we als ZMf met enige regelmatig op een laat moment bij een dossier of proces gevraagd worden. Omdat we een kleine organisatie zijn, kan onze inbreng dan niet altijd meer even constructief of effectief zijn.

Wat was voor jullie belangrijk?

Dat milieu en natuur een goede plek zouden krijgen in de Omgevingsvisie. Dat is wat ons betreft gelukt. Natuurlijk kan je niet op alle onderdelen je zin krijgen, maar over het geheel beschouwd onderstrepen we de doelstellingen uit de visie. Waar wij ook blij mee zijn is dat het vervolg voor milieu nu ook een concrete uitwerking heeft gekregen in het nieuwe provinciale milieuprogramma.

Dat klink allemaal wel heel positief, was je ook over iets teleurgesteld?

Het past bij een milieuorganisatie om altijd meer te willen. Daar hebben we als ZMF ook reden toe, want we kennen helaas genoeg dossiers waar milieu en natuur de rekening betalen. Als ik naar de Omgevingsvisie en ook het milieuprogramma kijk, dan zitten onze zorgen niet zozeer in de doelstellingen, maar veel meer in de borging van de uitvoering. Dat zullen we dus zeker kritisch blijven volgen.

En als ik in dit kader nog iets mag noemen is dat Provinciale Staten besloten heeft af te wijken van het aantal standplaatsen voor minicampings. In het eerdere participatieproces van de Kustvisie waren daar afspraken over gemaakt. Wij hopen dat dit besluit teruggedraaid wordt en ik hoop van harte dat een uitkomst van een participatieproces niet nog een keer op zo’n wijze uitdraait. Dat doet het proces geen recht toe.

Zou je voor een volgend participatie proces weer mee doen?

Zeker wel! Want het zoeken van de verbinding is nog altijd de meest efficiënte manier om invloed uit te oefenen. Participatieprocessen als deze helpen enorm om doelen te bereiken, ook op de momenten dat je van mening verschilt. In het proces van de Omgevingsvisie heb ik bij vele partners, en zeker ook bij de Provincie, de betrokkenheid en passie gevoeld om het juiste te doen. En ja, dat is af en toe naast nemen ook wel geven. Maar als je goed betrokken bent bij het proces kun je de meeste invloed uitoefenen ten behoeve van natuur en het klimaat en kun je ook helderheid en transparantie bieden aan je achterban.